بازی های رایانه

چرنوبیل" (2019) مینی سریالی پنج قسمتی به کارگردانی یوهان رنک و محصول مشترک آمریکا و بریتانیا است. در آوریل 1986 و در دوران زمامداری اتحاد جماهیر شوروی رآکتور نیروگاه اتمی چرنوبیل اوکراین منفجر شده و در پیامد آن مواد خطرناک رادیواکتیو در هوا پراکنده میشود. این حادثه حدود بیست هزار کشته و دویست هزار معلول از خود به جا گذاشته است و پنج میلیون نفر نیز تحت تاثیر آثار زیانبار آن قرار گرفته اند. تاریخ نگاران بروز فاجعه چرنوبیل را از عوامل مهم فروپاشی بلوک شرق در اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود میلادی ارزیابی میکنند. (مطالعه این نقد پیش از تماشای سریال توصیه نمیشود.)

تحقیقات پیرامون این حادثه اشتباهات انسانی پرسنل نیروگاه را عامل اصلی انفجار معرفی میکند اما کاستی های فنی و سطح پایین ایمنی رآکتور از عوامل دیگر بروز این فاجعه قلمداد میشود. در جلسه دادگاه لگاسف(جرد هریس) به این واقعیت اشاره میکند که تمامی نیروگاههای شوروی مشکلات فنی مشابهی دارند و اذعان میکند که با دستور کمیته مرکزی در وین به نمایندگان آژانس بین المللی انرژی اتمی دروغ گفته است. رِئیس کا.گ.ب در واکنش لگاسف را تحت فشار قرار میدهد تا ساکت بماند و پس از برشمردن سوابق او در حزب کمونیست اذعان میکند: "تو شجاع نیستی یه مرد رو به موت هستی که خودش را فراموش کرده! تو هم یکی از ما هستی!" در ادامه دادگاه صرفا سه نفر از مسئولین محلی را محکوم کرده و به گولاگ میفرستد تا ریشه های بروز حادثه کماکان نادیده گرفته شود. لگاسف دو سال بعد خودکشی میکند تا توجهات به سمت نواقص فنی نیروگاه ها جلب شود. 

در فیلم نشان داده میشود که چگونه میخائیل گورباچف(دیوید دنسیک) آخرین دبیر کل حزب کمونیست شوروی می‌کوشد تا سیستمی فربه و بیمار را اداره کند که بازدهی و کارایی چندانی ندارد. در حالیکه تمثال مارکس و لنین در پس زمینه ها دیده میشود، در هم آمیختگی ایدئولوژی و بوروکراسی کلاف سردرگمی ساخته که در نهایت به اضمحلال کل مجموعه منجر میشود.

به زعم فیلم افراد در سیستم های توتالیتر تفاوتی ماهوی با سایرین ندارند، اما رفتار و منش آنها در بستری شکل میگیرد که باعث شده مصلحت اندیشی با عقلانیت در تضاد قرار گیرد. مجادلات رفیق شربینا .رئیس کمیته تحقیق با پروفسور لگاسف بیانگر همین تناقضات است اما همگرایی آنها در پایان داستان نشان میدهد که اصالت  عقل و وجدان در نفس انسان عاملی است تا به زمینه های مشترکی دست یابند!

در جریان فیلم سایه سنگین کمیته امنیت دولتی(کا.گ.ب) در همه جا دیده میشود. تلاش سیستم برای سانسور اخبار و اطلاعات باعث میشود تا آگاهی لازم در زمان مناسب به مردم نرسد و تلفات فاجعه به شدت افزایش پیدا کند. رئیس کا.گ.ب در توجیه  عملکرد خود در اظهار  نظری جالب به لگاسف میگوید: "رفیق من میدانم شما راجع به ما داستانهای زیادی شنیده اید، اما ما آنطور که مردم میگویند نیستیم." و بعد با اشاره به جاسوسهایی که کمی آنطرف تر ایستاده اند اظهار میکند:" اونها را میبینی من را هم تعقیب میکنند! کا.گ.ب یک حلقه پاسخگویی است! " بکارگیری شیوه های امنیتی و استبدادی باعث میشود که گزارش های غلط سیستم را گمراه کند و به زعم  لگاسف " اینطور میشود که یک رآکتور آر.بی.ام.کی منفجر میشود: با دروغ! "

فیلم در مقاطع مختلف فداکاری مردم در مواجهه با مشکلات را بتصویر میکشد: پرسنل شجاع نیروگاه که برای تخلیه مخازن داوطلب میشوند،نظامیان و آتش نشان هایی که برای کمک به منطقه می‌روند و معدنچیانی که برای جلوگیری از اشاعه مواد رادیو اکتیو با ازخودگذشتگی به حفر تونل مشغول می‌شوند همگی در معرض پرتوهای زیانبار رادیواکتیو قرار میگیرند. بر اساس گزارش ها هیچ‌یک از افرادی که از روی پل راه‌آهن ماجرا را تماشا می‌کردند زنده نماندند. کارگردان با نشان‌دادن وضعیت وخیم قربانیان حادثه عمق فاجعه را به مخاطب نشان میدهد.

فیلمنامه در کنار روایت رخدادهای تاریخی شخصیتهای غیرواقعی نیز خلق کرده است که برای تقویت ژانر درام فیلم ‌لازم است و  ضعفی محسوب نمیشود. در مجموع "چرنوبیل" اثر  خوش ساختی است که توانسته است مخاطب را با فضای آن روزهای اتحاد جماهیر شوروی آشنا کند.